Huzûrî ve Esrârnâme Mesnevisi

İranlı, tasavvuf ehli, şair Feridüddin Attar tarafından XII. yy.’da yazılmış olan Esrâr-nâme XV. yy.’ da Tebrizli Ahmedî tarafından Türkçe’ye çevrilmiştir. Bu eser ile Attar’ın eseri arasında 3 hikâyenin aynı olması dışında fazla bir benzerlik bulunmamaktadır. Esrâr-nâme, Türk Edebiyatında kabul gördüğünden, fazla sayıda manzum ve mensur edebî esere kaynaklık etmiştir. Attar’ın Esrâr-nâme’si ile birebir benzerlik gösteren eser ise, XVI. yy.’da Huzûrî tarafından yazılmıştır, 4454 beyitten oluşan bu Esrâr-nâme, çok sevilmiş ve çeşitli müstensihler tarafından istinsah edilmiştir. Eser konu itibariyle vahdet-i vücut anlayışı üzerine kurulmuştur. Bu dünyada her ne varise Allah’ın yansımasıdır, asl olan ahiret hayatıdır, bu dünyada sahip olunduğu sanılan her şey geçicidir. Vahdette yok olunmadıkça sırra vakıf olunamaz. İnsan, ister padişah olsun isterse dilenci sonuçta her ikisi de toprak olacaktır. Öyle ise bu dünya için çalışıp gam çekmenin de faydası yoktur, önemli olan ebedî hayat için çalışıp biriktirmek ve huzura eli boş çıkmamaktır.