Hurûfât Defterleri’nde Isparta Kazâsı

Hurûfât defterleri, genellikle XVII. yüzyıl sonları ile XIX. yüzyıl ortaları arasında, kazâlara göre ve kazâların harf sırasına göre tutulmuşlardır. Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi’nde bulunan hurûfât defterlerinden 24’ü Isparta kazâsına aittir. 1691 ile 1839 yılları arasına ait defterlerdeki 1478 kaydın değerlendirildiği bu çalışmada, adları geçen tarihi eserler, altı ana başlık altında incelenmiştir. Bunlar dinî, eğitim, su, tarîkat, ticaret ve diğer yapılardır. Hurûfât defterlerine göre Isparta’da 88 dinî eser, 43 eğitim yapısı, 76 su yapısı, 17 tarîkat yapısı, 2 hân, 1 karlık, 1 değirmen olmak üzere toplam 228 tarihi eser saptayabildik. Yine bu defterlere göre Isparta’da, 15 karye, 37 mahalle bulunuyordu. Dinî ve sivil eserlere yapılan atamalarda 41 ayrı görev türü tespit edilmiştir. Çalışmamızda, Isparta hurûfât defterlerinde adları geçen ve bugün ayakta olan 10 câmi ve mescid, 1 hamâm, 1 bedesten tanıtılmıştır. Hurûfât defterleri, maddi kültür varlıklarımızın yok oluşlarının son 2,5-3 asırlık öyküsünü yazmaktadır. Öykünün sonunu okuyabilmek için, Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi’ndeki tüm hurûfât defterlerinin yayınlanmasını bekleyeceğiz.